Hoàng hậu

Mẹ con hiển quý

Năm 655, ngày 27 tháng 11, Đường Cao Tông ra chỉ phế truất Hoàng hậu Vương thị, Tiêu Thục phi làm thứ nhân, đày gia tộc đến Lĩnh Nam; lập Võ Chiêu nghi làm Hoàng hậu . Tiêu phế phi và Vương phế hậu bị giam ở biệt viện, Cao Tông chưa dứt hẳn tình, nhiều lần đến thăm. Tiêu phế phi nhân đó khóc lóc xin Cao Tông thương tình. Võ hậu tức giận, sai chặt hết tay chân hai người, đem đi ngâm giấm. Sau này Võ hậu bị ám ảnh bởi cái chết của Tiêu phế phi, thường gặp ác mộng. Thời gian về sau bà cùng Cao Tông thường di giá đến Lạc Dương và ở đó rất lâu

Năm 656, đại thần Hứa Kính Tông (許敬宗) lại dâng sớ xin thay luôn ngôi Hoàng thái tử. Do đó, Cao Tông ép Thái tử Lý Trung (李忠) viết biểu nhường ngôi, Thái tử bất đắc dĩ phải nghe theo. Tháng 2 năm 656, Cao Tông phong cho Đại vương Lý Hoằng, con trai trưởng của hoàng hậu làm Đông cung Thái tử, giáng Thái tử Lý Trung làm Lương vương (梁王), lĩnh Đô đốc Lương châu. Sang năm 660, Lương vương Lý Trung do sợ bị Võ thị hãm hại nên tìm các đạo sĩ giúp đỡ. Việc bị phát giác, Trung bị giam lỏng; đến năm 666 thì bị Võ hậu bức tử.

Mưu hại cựu thần

Từ năm 657, Hoàng hậu cùng phe đảng tìm cách trả thù những người không ủng hộ mình, ban đầu là Chử Toại Lương (褚遂良) và Hàn Viện (韓瑗). Năm 657, Toại Lương bị phe cánh của Võ hoàng hậu hãm hại, lại bị biếm đến Quế Châu rồi Ái Châu, An Nam, cuối cùng uất ức mà chết vào tháng 10 ÂL năm 658. Hàn Viện cũng bị phe cánh của Võ hậu tố cáo làm việc trái phép, bị biếm làm Thứ sử Ái Châu.

Năm 659, Võ hậu giật dây cho Hứa Kính Tông và Lý Nghĩa Phủ (李義府) hãm hại Trưởng Tôn Vô Kỵ. Lúc đó, có người tố cáo hai viên quan là Vi Quý Phương (韋季方) và Lý Sào (李巢) mưu làm việc trái phép, Cao Tông giao cho Hứa Kính Tông điều tra. Kính Tông dụ dỗ Quý Phương khai rằng Triệu Quốc công Trưởng Tôn Vô Kỵ có thông đồng với mình. Cao Tông bất ngờ về việc này, lại sai Kính Tông đưa Vô Kị ra tra xét. Cuối cùng, Vô Kị bị bãi bỏ phong ấp và chức Thái úy, giáng làm Dương Châu đô đốc, đày đến Kiềm Châu. Hứa Kính Tông nhân đó tố cáo Chử Toại Lương cùng Hàn Viện, Liễu Thích (柳奭); Viện và Thích bị bãi chức, còn Chử Toại Lương tuy đã chết cũng bị trừ quan tước. Cuối cùng, Trưởng Tôn Vô Kỵ cũng bị bức tử trong năm đó.

Lên triều nghe chính

Năm 660, Võ hậu cùng với Cao Tông đi tuần du vùng quê nhà là Bân châu. Bà tổ chức yến tiệc thật lớn, mời hàng xóm và thân tộc đến dự. Cuối năm này, Cao Tông phát chứng đau đầu, sức khỏe suy yếu nghiêm trọng, có lời đồn việc đó là do Võ hậu ngầm bỏ thuốc độc bộc phát chậm vào đồ ăn của ông. Nhân việc này, Võ hậu can dự vào triều chính, quyết định nhiều việc trong triều, bắt đầu lấn át Cao Tông. Sử sách ghi nhận bà tinh thông văn, sử, giải quyết công việc hiệu quả nhanh gọn; quyền lực của Cao Tông từ đây bị thu hẹp.

Việc Võ hậu can thiệp vào công việc triều chính quá nhiều khiến Cao Tông không hài lòng. Đạo sĩ Quách Hành Chân (郭行真) ra vào cấm trung, nhiều lần dùng tà thuật bị phát giác. Năm 664, Cao Tông biết việc này là do Võ hậu chủ mưu nên rất tức giận, triệu đại thần Thượng Quan Nghi (上官儀) vào cung. Nghi tâu rằng Hoàng hậu chuyên quyền, không giữ đạo làm vợ, cần phải phế đi. Cao Tông chấp thuận, lệnh cho Nghi tìm cơ hội mà ra tay.

Tả hữu đem việc này tố cáo với Võ hậu, bà bèn đến chỗ Cao Tông kêu khóc thảm thiết. Cao Tông không biết trả lời ra sao, bèn đổ hết mọi chuyện cho Thượng Quan Nghi. Tháng 12 năm đó, Võ hậu sai Hứa Kính Tông tố cáo Thượng Quan Nghi và Phế Thái tử Lương vương Lý Trung phản nghịch, bắt Nghi hạ ngục rồi ban rượu độc cho Lương vương Lý Trung. Sang đầu năm 665, Thượng Quan Nghi và con là Thượng Quan Đình Chi (上官庭芝) bị chém đầu. Tuy nhiên, sau này Võ hậu trọng dụng cháu của Nghi là Thượng Quan Uyển Nhi, vời vào cung cho làm chức nữ quan thân cận.

Tranh chấp gia tộc

Trước kia, Ứng quốc công Võ Sĩ Hoạch lấy vợ cả là Tương Lý thị, sinh hai con trai Nguyên Sảng, Nguyên Khánh; sau lại lấy Dương thị sinh ba con gái: người con đầu là Võ Thuận (武順) lấy Hạ Lan An Thạch (賀蘭安石), thứ hai là Võ hậu, người thứ ba lấy Quách Hiếu Thân (郭孝慎) và mất sớm. Sĩ Hoạch chết, Nguyên Sảng, Nguyên Khánh cùng con người anh Sĩ Hoạch là Võ Duy Lương (武惟良), Võ Hoài Vận (武懷運) tỏ ra bất kính với Dương thị nên bị bà ta ghét.

Khi đó, An Thạch và Hiếu Thận cũng đã chết, vợ An Thạch sinh ra Hạ Lan Mẫn Chi (賀蘭敏之) và một người con gái nữa là Hạ Lan Mẫn Nguyệt (賀蘭敏月). Võ hậu từ khi được lập, Dương thị trở thành Vinh Quốc phu nhân (榮國夫人); vợ An Thạch là Hàn Quốc phu nhân (韓國夫人), bọn Nguyên Sảng đều được phong chức vị cao. Vào năm 666, Vinh Quốc phu nhân bày tiệc rượu trong gia đình, bọn Duy Lương tỏ thái độ bất mãn, phu nhân rất giận. Hoàng hậu biết chuyện, liền đày bọn Duy Lương làm Thứ sử các châu xa. Nguyên Khánh, Nguyên Sảng lo buồn mà chết.

Gia tộc hiển quý, Hàn Quốc phu nhân Võ Thuận và con gái Hạ Lan Mẫn Nguyệt thường ra vào cung, nhân lúc Võ hậu bận việc triều chính lần lượt tư thông với Cao Tông, Võ hậu biết chuyện vô cùng ghen tức nhưng luôn tỏ vẻ rộng rãi. Thái tử Lý Hoằng thương yêu kính trọng người dì Võ Thuận, gọi bà bằng mẹ và xa lạ với chính mẹ đẻ mình là Võ hậu. Có sử nói khi Lý Hoằng được sinh trong Cảm Nghiệp Tự, Võ hậu khi đó vẫn đang tu hành nên không được phép nuôi con, liền gửi cho chị gái nuôi giúp. Lý Hoằng sớm đã xem Võ Thuận như mẹ, sau đó phu nhân còn dụng kế gần gũi với Cao Tông mà sinh ra Lý Hiền, điều này khiến Võ hậu càng căm phẫn. Năm 665, tháng 10, Hàn Quốc phu nhân đột ngột qua đời, có nghi vấn chính Võ hậu đã đầu độc chị gái vì muốn độc chiếm tình cảm của Cao Tông và 2 người con. Cao Tông phong cho con gái Võ Thuận là Mẫn Nguyệt làm Ngụy quốc phu nhân (魏國夫人), lại muốn nạp vào cung, Võ hậu nảy sinh ghen tuông, tỏ ra không bằng lòng. Khi bọn Duy Lương, Hoài Vận về kinh và dâng đồ ăn, Võ hậu bí mật bỏ độc vào đó và đem đến cho Mẫn Nguyệt, khiến nàng ta bị trúng độc mà chết. Sau đó, Võ hậu quy tội cho Duy Lương, Hoài Vận và giết hết đi. Năm 670, Dương phu nhân qua đời, Võ hậu bắt tất cả đại thần phải đến đưa tang và khóc tang. Cuối năm này, trong nước hạn hán, Võ hậu dâng sớ nói việc đó là do mình, xin từ bỏ ngôi vị, Cao Tông không chấp nhận. Sau đó, Võ hậu xin biểu truy phong Võ Sĩ Hoạch làm Thái Nguyên vương (太原王), Dương thị là Thái Nguyên vương phi (太原王妃)

Con trai Hàn Quốc phu nhân là Hạ Lan Mẫn Chi được kế tập tước Chu quốc công (周國公). Mẫn Chi biết em gái mình bị Võ hậu giết hại nên tìm kế trả thù, việc này không qua khỏi mắt Võ hậu. Năm 671, Võ hậu lấy cớ Mẫn Chi không chấp hành đúng nghi lễ lúc để tang Vinh Quốc phu nhân và thông gian với con gái họ Vương, người đã được Võ hậu chọn làm phi cho Thái tử Lý Hoằng, Hạ Lan Mẫn Chi bị ép phải tự tử.

Năm 674, con trai Võ Nguyên Sảng là Võ Thừa Tự (武承嗣) được triệu về kinh kế thừa tước Chu Quốc công