Sinh học 7/Đa dạng và đặc điểm chung của lớp lưỡng cư

Đa dạng về thành phần loài

edit

- Trên thế giới có khoảng 4 nghìn loài lưỡng cư. Ở Việt Nam đã phát hiện được 263 loài, nhiều loài mới đã được phát hiện gần đây.

- Đặc điểm:

+ Chúng đều có da trần (thiếu vảy), luôn luôn ẩm ướt và dễ thấm nước.

+ Sinh sản thường lệ thuộc vào môi trường nước ngọt.

- Lưỡng cư được chia làm 3 bộ:

Bộ Lưỡng cư có đuôi

edit

- Đại diện: cá cóc Tam đảo

- Đặc điểm: có thân dài, đuôi dẹp hai bên, hai chi sau và hai chi trước dài tương đương nhau.

- Hoạt động chủ yếu vào ban ngày.

Bộ Lưỡng cư không đuôi

edit

- Đại diện: ếch đồng

- Có số lượng loài lớn nhất trong lớp Lưỡng cư.

- Đặc điểm: có thân ngắn, hai chi sau dài hơn hai chi trước.

- Những loài phổ biến: ếch cây, ễnh ương và cóc nhà.

- Đa số hoạt động ban đêm

Bộ Lưỡng cư không chân

edit

- Đại diện: ếch giun

- Đặc điểm: thiếu chi, có thân dài giống như giun, song có mắt, miệng có răng.

- Sống chui luồn trong hang. Hoạt động cả ban đêm lẫn ban ngày.

Đa dạng về môi trường sống và tập tính

edit

Mỗi 1 loài lưỡng cư có đặc điểm về nơi sống, hoạt động và tập tính tự vệ khác nhau.

Một số đặc điểm sinh học của Lưỡng cư

Tên đại diện Đặc điểm nơi sống Hoạt động Tập tính tự vệ
1. Cá cóc Tam Đảo Chủ yếu sống trong nước Chủ yếu ban ngày Trốn chạy, ẩn nấp
2. Ễnh ương lớn Chủ yếu sống trên cạn Ban đêm Dọa nạt kẻ thù
3. Cóc nhà Ưa sống ở nước hơn trên cạn Chiều và đêm Tiết nhựa độc
4. Ếch cây Chủ yếu sống trên cây, bụi cây Ban đêm Trốn chạy, ẩn nấp
5. Ếch giun Sống chui luồn trong hang đất Cả ngày và đêm Trốn chạy, ẩn nấp

Đặc điểm chung của lưỡng cư

edit

- Môi trường sống đa dạng: dưới nước, trên cạn, trên cây, trong đất

- Da trần, ẩm ướt

- Di chuyển bằng 4 chi (trừ bộ Lưỡng cư không chân)

- Hô hấp bằng da và phổi, sự thông khí ở phổi được thực hiện nhờ sự nâng hạ của thềm miệng

- Tim 3 ngăn, 2 vòng tuần hoàn, máu đi nuôi cơ thể là máu pha

- Thụ tinh ngoài, trong môi trường nước

- Nòng nọc phát triển qua biến thái

- Là động vật biến nhiệt

Vai trò của lưỡng cư

edit

- Trong nông nghiệp: lưỡng cư giúp tiêu diệt sâu bọ phá hoại mùa màng về ban đêm, bổ sung cho hoạt động này của chim về ban ngày.

- Tiêu diệt vật trung gian gây bệnh như ruồi, muỗi …

- Lưỡng cư có giá trị thực phẩm.

+ Bột cóc dùng làm thuốc suy dinh dưỡng ở trẻ em

+ Nhựa cóc chế lục thần hoàn chữa thần kinh.

- Ếch đồng là vật thí nghiệm trong sinh lí học.

* Tuy nhiên, ngày nay số lượng lưỡng cư đang bị suy giảm rất nhiều trong tự nhiên do săn bắt để làm thực phẩm, sử dụng thuốc trừ sâu và ô nhiễm môi trường.

Biện pháp bảo vệ lưỡng cư:

edit

- Nghiêm cấm săn bắt lưỡng cư để làm thực phẩm

- Không sử dụng thuốc trừ sâu

- Bảo vệ môi trường.

Tham khảo

edit
  • SGK Sinh học 7, NXB Giáo dục, 2019