Sinh học 7/Trùng biến hình và trùng giày

Trùng biến hình

– Trùng biến hình là đại diện tiêu biểu của lớp Trùng chân giả.

– Trùng biến hình sống ở mặt bùn trong các ao tù hay các hồ nước lặng

– Trùng biến hình có kích thước rất nhỏ (thay đổi từ 0,01 mm đến 0,05 mm) nên cần quan sát dưới kính hiển vi.

Cấu tạo và di chuyển

– Trùng biến hình là một cơ thể đơn bào rất đơn giản. Cơ thể chúng gồm một khối chất lỏng nguyên sinh và nhân.

– Trùng biến hình di chuyển nhờ dòng chất nguyên sinh dồn về một phía tạo thành chân giả. Vì thế cơ thể chúng luôn biến đổi hình dạng.

Dinh dưỡng

– Trùng biến hình là loài dị dưỡng, chúng chủ động bắt mồi và tiêu hóa mồi.

– Trùng biến hình bắt mồi và tiêu hóa mồi qua 4 giai đoạn:

+ Lập tức hình thành chân giả thứ hai vây lấy mồi

+ Vùng tiếp cận mồi lõm vào

+ Hai chân giả kéo dài nuốt mồi vào sâu trong chất nguyên sinh

+ Không bào tiêu hóa tạo thành bao lấy mồi, tiêu hóa mồi nhờ dịch tiêu hóa

– Thức ăn được tiêu hóa trong tế bào gọi là tiêu hóa nội bào.

– Sự trao đổi khí (lấy ôxi, thải ${\ce {CO2}}$) được thực hiện qua bề mặt cơ thể.

– Nước thừa được tập trung về không bào co bóp rồi chuyển ra ngoài. Chất thải được loại ra ở bất kì vị trí nào trên cơ thể.

Sinh sản

Khi gặp điều kiện thuận lợi (về thức ăn, nhiệt độ,…), trùng biến hình sinh sản theo hình thức phân đôi.

Trùng giày

Trùng giày là đại diện của lớp Trùng cỏ. Tế bào trùng giày đã phân hóa thành nhiều bộ phận, mỗi bộ phận đảm nhận chức năng sống nhất định.

Cấu tạo và di chuyển

– Phần giữa cơ thể là bộ nhân gồm: nhân lớn và nhân nhỏ. Nửa trước và nửa sau đều có một không bào co bóp hình hoa thị, ở vị trí cố định. Chỗ lõm của cơ thể là rãnh miệng, cuối rãnh miệng có lỗ miệng và hầu.

– Trùng giày di chuyển theo kiểu vừa tiến vừa xoay nhờ các lông bơi.

Dinh dưỡng

Thức ăn (gồm vi khuẩn, vụn hữu cơ…) được lông bơi dồn về lỗ miệng. Thức ăn qua miệng và hầu được vo thành viên trong không bào tiêu hóa. Sau đó không bào tiêu hóa rời hầu di chuyển trong cơ thể theo một quỹ đạo nhất định. Enzim tiêu hóa biến thức ăn thành chất lỏng thấm vào chất nguyên sinh. Chất bã được thải ra ngoài qua lỗ thoát ở thành cơ thể.

Sinh sản

Trùng giày có hai cách sinh sản là sinh sản vô tính phân đôi theo chiều ngang và sinh sản hữu tính hay còn gọi là tiếp hợp.

Trùng giày tiếp hợp

So sánh trùng biến hình và trùng giày

Giống nhau:

– Trùng biến hình và trùng giày đều là động vật đơn bào, thuộc nhóm động vật nguyên sinh.

– Cơ thể của trùng biến hình và trùng giày đều không có hạt diệp lục

– Cả trùng biến hình và trùng giày đều dị dưỡng.

Khác nhau:

Đặc điểm	Trùng biến hình	Trùng giày
Thuộc lớp	Lớp trùng chân giả	Lớp trùng cỏ
Hình dạng cơ thể	Cơ thể có hình dạng không ổn định	Có hình dạng giống đế giày, nên được gọi là trùng giày.
Di chuyển	Di chuyển trong nước nhờ các chân giả	Di chuyển trong nước nhờ các lông bơi phủ ngoài cơ thể
Số lượng nhân	Chỉ có một nhân lớn	Có tới 2 nhân: một nhân lớn, một nhân nhỏ
Cách lấy thức ăn (bắt mồi)	Trùng biến hình lấy thức ăn bằng cách sử dụng chân giả	Trùng giày lấy thức ăn nhờ các lông bơi đưa vào miệng
Tiêu hóa thức ăn	Tiêu hóa thức ăn nhờ dịch tiêu hóa	Tiêu hóa thức ăn nhờ không bào tiêu hóa và enzim
Bài tiết	Bài tiết ở bất kì vị trí nào của cơ thể	Bài tiết qua lỗ thoát ở thành cơ thể
Sinh sản	Sinh sản vô tính theo hình thức phân đôi	Sinh sản vô tính bằng cách phân đôi theo chiều ngang hoặc sinh sản hữu tính bằng tiếp hợp.

Tham khảo

• SGK Sinh học 7, NXB Giáo dục, 2019