ဝီခီတက္ကသိုလ်ႏ:ထာꩻခွုမ်မာꩻ သုတေသန(ထောင်ထွားချာ)
| Wikiversity Policies Clockinwork |
|---|
| Research |
နုဲင်း ဝီကီပီဒီးယားရိုꩻနောဝ်ꩻ ထူႏမာꩻ သုတေသနယို ထွာ ကအီးမာꩻထိုတသွောင်း ထာꩻရွဲꩻ ဝွေꩻသီးကယီးနယ် ထာꩻနွိုင်းခရာႏဖုံႏ တွမ်ႏ ကအီးစေလꩻထိုꩻ ပျဿနာႏဖုံႏတာႏ တဖြာꩻဒျာႏသား ကအွောန်မာꩻလွ လောင်းလင်ဖုံႏ ပဉ်ဗူႏဗူႏသီး၊ တောဝ်းလဲ့ "လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏ ထာꩻမာꩻယွဲး တဗူႏ" တခူးတခေါဝ်သား ကမာꩻလွဝင်ꩻ ကတန်တလာဒါႏ စေဟောဝ်ပျဿနာႏ ထာꩻမာꩻရဲန်ႏ ကတောင်ႏလေထာꩻ တဗာႏသွူ။
ခွုမ်မာꩻဆင်ႏ သုတေသန(ထောင်ထွားချာ) လက္ခဏာႏဖုံႏ
အခေႏခံႏလွေꩻဟုတ်(Hult)တွမ်ႏ(လန်နန်)Lennungထာꩻမာꩻအလောင်းယိုတဲင်တွော့ꩻ ၁၉၈၀ဗာႏနောဝ်ꩻ အီႏမာꩻလွေꩻသုတေသနထာꩻမာꩻရဲဥ်ႏအတာႏတဲင် အရေꩻကီꩻဒါႏအင်္ဂါႏလက္ခဏာႏဖုံႏယို အွဥ်ႏနယ်ဖောႏထန်ႏနွောင်ꩻလွေꩻသွူ။ ကဲဥ်းအာအာနောဝ်ꩻ သုတေသနထာꩻမာꩻရဲဥ်ႏပင်ထွန်ႏယို ကထွာကပါသော့ဒါႏ လိုꩻမုꩻရေꩻထာꩻမာꩻရဲဥ်ႏ၊စနစ် မွေးတောဝ်းလဲ့ အခေႏအနေႏတဗာႏ တွမ်ႏထာꩻသေနာႏမုယို ဖေႏကတွိုႏဖြွဥ်ကီနောဝ်ꩻစားသွူ။ သုတေသနထာꩻမာꩻရဲဥ်ႏနီဗာႏနောဝ်ꩻအမုဲင်(၁))ခွုမ်မာꩻနယ်(ကလွူꩻထွုမ်ႏထွားဗာႏယိုနောဝ်ꩻ အီဖြေႏသျင်ꩻနယ်တာႏ ပျဿနာႏကထွာဒါႏ လိုꩻမုရေꩻစနစ်အတာႏ အီႏထွာအစွဲးအကမ်းသွူ။)တွမ်ႏအမုဲင်(၂))အခေႏခံႏကလꩻလွဥ်အလောင်းယိုတဲင် ကထွာနွောင်ꩻအီဒါႏ စိတ္တဇသိပ္ပံပညာႏတဲ့နောဝ်ꩻ၊အသွုံꩻပျုအီဒါႏ ယေဘုယျကအွဥ်ႏနယ်တာႏတွမ်ႏသီအိုရီစနစ်ဖုံႏယို ယံကပြွူႏဖြိုတသွောင်းတာႏတဲင် ဖေႏကခြဲ့ꩻလုဲင်းနွောင်ꩻထဲင်းယင်းနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏကျိုꩻလွသွူ။ သုတေသနထောင်ထွားသားတွမ်ႏသုတေသနဘာႏသာႏ အခါႏလယ်ႏယိုနောဝ်ꩻ ကထွာဒါႏသုတေသနထာꩻမာꩻရဲဥ်ႏသားယို အောဝ်ႏအွဥ်ႏဆွိုင်ꩻအောဝ်ႏဆောင်ႏရပ်၊ အောဝ်ႏဖေႏအာႏပင်ꩻထိုကီကိုသွူ။
သုတေသနထာꩻမာꩻရဲဥ်ႏနောဝ်ꩻ လိုꩻမုရေꩻစနစ်အကို ထောင်ထွားရေꩻအီအတာႏ အသွုံꩻကျအီမွေးငါႏ အပြောင်ꩻအလုဲင်ႏတာႏသွူ။ ဝီခီတက္ကသိုလ်ႏအခေႏအနေႏအလꩻတဲင် သုတေသနစီႏမံႏကိန်ꩻထာꩻမာꩻ ပါနွို့သော့ꩻလွတဲင် ဝီခီအပွိုင်အဝွိုင်ꩻအကို အခိန်ႏတလဲင်ႏတာႏ ထွုမ်ႏထွားမုကမာꩻဒါႏ ကအောဝ်ႏပါသော့ꩻသား သုတေသနထာꩻမာꩻပွုံႏဖုံႏ၊ အကျင်ꩻအထုံꩻဖေႏကယံကဟောဝ်လွဥ်အတာႏ အောဝ်ႏကူႏညီႏဖေႏနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။
ခွုမ်မာꩻဆင်ႏ သုတေသန(ထောင်ထွားချာ) အရန်းဖုံႏ
ဘတ်ခါဝီလီ(၁၉၉၉)တွမ်ႏအလင်ဖုံႏ သုတေသနထာꩻမာꩻရဲဥ်ႏအကို အောဝ်ႏအွဥ်ႏထွော့ဖောႏထန်ႏဖေႏအရန်းသွူ။
- ကအောဝ်ႏထွူလဲဥ်းဒျာႏပျဿနာႏ လိုꩻမုရေꩻစနစ်အကို ဖောႏထန်ႏနယ်လွေꩻ တွမ်ႏ ပျုစုမတ်တန်ꩻနေးသွူ။
- ကဖောႏထန်ႏခါꩻဒါႏ ပျဿနာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ယံကထဲ့မဲဥ်ႏတွမ်ႏရေႏရွယ်ႏချက်တဲင် လိုꩻမုရေꩻစနစ်အစီႏစဲဥ်ႏအပြောင်ꩻအလုဲင်ႏယို ယံထွို့ꩻတဲမ်းလွေꩻတာႏသွူ။
- ကစီႏစဲဥ်ႏခါꩻဒါႏ ယံဖေႏကဖောႏထန်ႏအနမ်းအခြုံတာႏ ပြောင်ꩻလုဲင်ႏမုအာဖုံႏယို တွမ်ႏကျိုꩻစာꩻမုတဲင် အွဥ်ႏအရေꩻဆောင်ႏရပ်လွေꩻသွူ။
- ကလꩻလဲဲဥ်းဒါႏအချက်ဖုံႏယို ခတ်ကယ်ꩻထွူဗာႏတဲင် စီႏစဲဥ်ႏလဲဥ်းဒါႏထာꩻမာꩻရဲဥ်းကို ပဖဿနာႏဖုံႏယိုနောဝ်ꩻ ရဖြေႏသျင်ꩻနွောင်ꩻလွနေဟောင်း။
- အောဝ်ႏသုတေသနထာꩻမာꩻရဲဥ်ႏတဲင် သွဥ်ထူႏခါꩻဗာႏ စေႏလာႏတွမ်ႏစေးဗီႏဖုံႏသွူ။
သုင်ꩻထွားချာ လိုꩻသီးဘာႏသာႏထောင်းဖုံႏ
မာရီဘိုင်ဒန်-မီလာတွမ်ႏဒေ့ဝစ်ဂရင်းဝုတ်သီးနောဝ်ꩻ သုတေသနထာꩻမာꩻရဲဥ်ႏအကို ကပါနွို့သော့ꩻဒါႏဝွေꩻသီးထာꩻမာꩻရဲဥ်ႏတွမ်ႏပရော်ဖက်ရှင်နယ်တဖြာꩻ ကဒင်ႏဆက်ဒါႏ ရပ်ရာႏဒေႏသထာꩻမာꩻခွင်ႏ မွေးတောဝ်းလဲ့ သုတေသနထာꩻမာꩻရဲဥ်ႏအခါႏယံကထွာတာႏ ဖေႏကပြောင်ꩻနွောင်ꩻအီဗာႏတဲ့နောဝ်ꩻ ယံထေထန်ႏနွောင်ꩻလဲ့သင်၊ ဖေႏကဖြောင်ဒေါင်လို့ဝင်ꩻနောဝ်ꩻ အဝ်ႏကျံႏစယ်ႏကျိုꩻစာꩻဒျာႏသွူ။ တွိုႏဆုဲင်ꩻအပဲင်ꩻဖဲ့ꩻမꩻ (IRB)ကရိုꩻဒါႏ စီႏခြပ်သားယို အဝ်ႏလိုႏလွဥ်တေားသွူ။
"ကျောင်ꩻသားအစုအဗူႏတွမ်ႏ နုဲင်ႏငံႏပဲင်ႏ အကျံꩻနယ်ꩻကျံႏစယ်ႏကခံႏဗာႏသားဖုံႏယိုနောဝ်ꩻ ယံကကူႏညီႏဖေႏဗာႏ၊လုဲင်းလွုပ်ꩻခြံမာꩻသားသီးသꩻဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ ကျံႏမာႏရေꩻဖေႏအကျင်ꩻအထုံꩻတဲ့နောဝ်ꩻ၊ဖြွမ်းတွမ်ႏရပ်သားအစွိုꩻဗူႏတွော့ꩻ ထာꩻမာꩻစီႏစဲဥ်ႏ မွေးတောဝ်းလဲ့ နွို့ပါသော့အခါႏဆောင်ႏရပ်မာꩻဖေႏတဲ့နောဝ်ꩻ ဝွေသီးကိုႏပဲင်ႏ စုမာꩻခါꩻဒါႏအစွိုꩻဖုံႏယို ဟောဝ်မာꩻထွိုက်မာꩻသင်တောဝ်း သုတေသနထာꩻမာꩻသွူ။(မာရီဘိုင်ဒန်မီလာတွမ်ႏဒေ့ဝစ်ဂရင်းဝုတ်(၂၀၀၆)သုတေသနရုဲင်ꩻတသွိုးမု။ နွို့မာꩻ သုတေသန ၄;၁၁၇)
ဥပမာႏဖုံႏ
ထွူꩻထွားဒျာႏအတိတ်စီႏခြပ်အကျောင်ꩻသွူ၊ရိုစလင်းပီကတ်ရိုစလင်းပီကတ်ဝီခီပီဒီးယား ရွမ်ဖြုဲင်ꩻနောဝ်ꩻ အရေႏလွေꩻဒျာႏ သက်အောဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏသီး အတ္ထုပ္ပတ္တိအတာႏ ပြောင်ꩻလုဲင်ႏဗာႏမူဝါဒနုဲင်းမုဲင်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ လꩻလွဥ်ဗာႏအကျံႏပျုချက်ဖုံႏသွူ။စီႏမံႏကိန်ꩻကဖန်ဆင်ꩻဒါႏသားနောဝ်ꩻ ထွူတောဝ်းဒွိုန်းအယံတွင်ꩻ တလိုႏတောဝ်းငါႏ ထာꩻဗွိုႏထာꩻလွꩻထီႏဖုံႏ သမ်းအောဝ်ႏအာသန်ငါႏနောဝ်ꩻမꩻ ဆန္ဒအလꩻအွဥ်ႏထွူအွဥ်ႏအုံဗာႏသွူ။ အွိုးအစ"ပျင်ႏထိုꩻထွာဒါႏ ခွုမ်စံႏမာꩻစံꩻ"ကျင်ꩻဝွတ်ကုဲင်ဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ ထွုမ်ႏထွားအီတာႏ စီႏမံႏကိန်ꩻအစံꩻဖုံႏယို ဖေႏကအဝ်ႏဗာႏမွိုန်းတဲင် အောဝ်ႏသောင်းသာဖေႏနောဝ်ꩻမꩻ "ဆောင်ႏရပ််မာꩻဖေႏယိုစားနောဝ်ꩻ အဗာႏဆာမျိုꩻ တအောဝ်ႏတောဝ်းတဲင်တွော့ꩻ အထန်ႏလွဥ်ဒျာႏအဟောဝ်ဖဲ့ꩻယိန်းအာအာ မွေးတောဝ်းလဲ့ ထာꩻမာꩻသဖော်ꩻတရာꩻ အပြောင်ꩻအလုဲင်ႏဖုံႏယို ကွပ်အောဝ်ႏနိုꩻဆောႏတမာတဲင် "ယံကထွာဗာႏတသာစဲစ်နောဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးအောဝ်ႏကျိုꩻဆောင်ႏထွုမ်ႏဖေႏသွူ။ စီႏမံꩻကိန်ꩻယို ကွပ်တယ်ႏထောင်ႏပေါင်ꩻညီꩻဝီခီပီဒီးယားတဲင် ကထွာဒါႏစီမီဝေ့နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏရဲးကမ်း မာꩻထိုꩻမားဖေႏသွူ။
ထွားသွော့ꩻယိုကယ်ႏ
အောဝ်ႏဝီခီတက္ကသိုလ်ႏမာꩻခွင်ꩻမုတဲင် သုတေသနကပေါႏထန်ႏလွဥ်ဒါႏ ကျင်ꩻဝွတ်ဆဲင်ႏရာꩻယို ကထွာဒါႏပျဿနာႏအကို အုံကွံဒေါ့ရီလွေꩻ။
- သုတေသနရုဲင်ꩻတသွိုးမုကသွဥ်ထူႏလွေꩻဒါႏ စီႏမံႏကိန်ꩻအကျောင်ꩻခရာႏဖုံႏယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဒျာႏဝီခီတက္ကသိုလ်ႏသုတေသနရုဲင်ꩻတသွိုးမုကိုသွူ။
- ဒေါ့ꩻဖြောဝ်ꩻမု:သုတေသနရုဲင်ꩻတသွိုးမု ကအီႏကာစသားအတာႏ အောဝ်ႏအွဥ်ႏနယ်ပျꩻနယ်တဖူꩻသွူ။
အဝ်ႏထွားဒေါ့ꩻ စာႏရင်ꩻ
by Mary Brydon-Miller and Davydd J. Greenwood Action Research, Vol. 4, No. 1, 117-128 (2006)
- INVESTIGATING INFORMATION SYSTEMS WITH ACTION RESEARCH by Richard L. Baskerville in Communications of the Association for Information Systems (1999) Volume 2, Issue 3es, Article No. 4
- "Towards A Definition of Action Research: A Note and Bibliography" by Margareta Hult and Sven-Åke Lennung (1980), Journal of Management Studies, Volume 17, pages 241-250.
- Teacher Action Research: Building Knowledge Democracies by Gerald J. Pine (2008), Sage Publications.